SELENYUM İÇEREN BESİNLER NELERDİR?
Selenyum Nedir?
Vücutta, diğer minerallere nazaran, daha az miktarda bulunan bir mineral olan selenyum, E vitamini ile bir araya geldiğinde, antioksidan görevi görmektedir. Antioksidanlar ise, serbest radikaller ile mücadelede etkindir. DNA ve hücrelerin yapısına zarar veren serbest radikaller, kalp hastalıkları başta olmak üzere kanser gibi birçok hastalığın gelişmesine ortam hazırlamaktadır. Bundan dolayı, antioksidanlar sağlık açısından son derece önemlidir.Selenyum eksikliği aslında, toprağın selenyum açısından zenginliği ile doğrudan bağlantılıdır. Selenyum açısından fakir topraklarda yaşayan ailelerin çocuklarının diğer çocuklara oranla daha yavaş büyümekte oldukları tespit edilmiştir. Toprakları bu mineral açısından fakir yörelerde selenyumdan zengin yörelere oranla bazı kanser çeşitlerinin daha sık ve fazla görülmesi ise olasıdır.Selenyum eksikliğinde kas yapısında şiddetli bir zayıflık ortaya çıkmaktadır ve ayrıca kalp ve damarlardaki esneme yeteneği de azalmaktadır. Çocuklarda selenyum eksikliği ise fetal kardiyomyopatiye neden olmaktadır. Öte yandan, selenyum eksikliği çok sık görülen bir sağlık sorunu değildir. Genellikle yetersiz beslenme sonucu ortaya çıkan selenyum eksikliği, bazen de birtakım ilaçların yan etkisi olarak meydana gelmektedir. Selenyum eksikliği nedeniyle oluşan diğer bazı sağlık sorunları ise, romatoid artrit, damar sertliği ve erkeklerde de kısırlık gibi sorunlardır.Selenyum eksikliğinde olduğu gibi, selenyum fazlalığında da bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir. Normalde yetişkin bir insan için günlük alınması gereken selenyum miktarı 55 mikrogramdır. Fakat eğer bu doz günlük 400 mikrogram değerine yaklaşırsa, zehirlenmeye neden olabilmektedir. Günlük 400 mikrogram miktarındaki selenyumu besinler aracılığı ile almak pek de mümkün değildir ve bu miktar ancak selenyum takviyesi kullananlarda görülebilmektedir. Aşırı selenyum tüketilmesine bağlı olarak gelişen sağlık sorunları, tırnaklarda beyaz lekeler, baş dönmesi, saç dökülmesi, mide bulantısı, kronik yorgunluk ve sinir hasarı şeklindedir. Hatta bazı bilim insanına göre ise, aşırı selenyum tüketimi cilt kanseri riskini artırabilmektedir. Bundan dolayı, selenyum ihtiyacını takviye ilaçlar yerine besinlerden almak daha sağlıklı ve risksizdir.Bağışıklık sistemi sağlığının korunmasına yardımcı olan selenyum, tiroit bezi işlevlerinin uygun şekilde yürütülmesi açısından da önemlidir. Hatta, yapılan bir araştırmaya göre selenyum, astım hastalığının semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmaktadır.
Selenyum Eksikliği Riski Bulunan Kişiler
Selenyum, o bölgenin tarım toprakları ile ilişkili bir mineraldir. Yani eğer selenyum bakımından zengin bir toprakta yetişen bir sebze ya da meyve tüketiliyorsa, selenyum eksikliği yaşanması riski daha az olacaktır. Aynı şekilde, bu topraklardan beslenen hayvanların et, süt ve yumurtasının içerdiği selenyum miktarı da yüksek olacağından, selenyum eksikliği riski indirgenmiş olacaktır. Öte yandan, devamlı olarak hazır ve dondurulmuş gıdalar tüketen kişilerde de selenyum eksikliği riski yüksektir. Yine aynı şekilde, bazı ilaçlar da vücutta selenyum emilimini olumsuz etkilediğinden, selenyum eksikliği riskini artırmaktadırlar.
Günlük Alınması Gereken Selenyum Miktarı
Günlük alınması gereken ideal selenyum miktarı, yaş ve cinsiyete bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Buna göre, günlük alınması tavsiye edilen selenyum miktarları mikrogram biriminden şu şekildedir;
0-6 Ay: 15 mcg
7-12 Ay: 20 mcg
1-3 Yaş: 20 mcg
4-8 Yaş: 30 mcg
9-13 Yaş: 40 mcg
14-18 Yaş Erkek: 55 mcg
14-18 Yaş Kadın: 60 mcg
19 Yaş Üstü Erkek: 55 mcg
19 Yaş Üstü Kadın: 60 mcg
Gebelik Dönemi: 60 mcg
Emzirme Dönemi: 70 mcg
Selenyum İçeren Besinler
Genellikle bitkisel bazlı besinlerin selenyum içeriği yüksektir. Fakat sebze ve meyvelerin içerdikleri selenyum miktarı yetiştikleri toprağa bağlı olarak fazla ya da az olabilmektedir. Aynı şekilde, hayvansal kaynaklı besinlerin içerdikleri selenyum miktarı da, yetiştirildikleri coğrafyanın selenyum içeriğine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Buna göre, selenyum içeren bazı besinler şu şekildedir;
1.Brezilya Kestanesi
2.Ton Balığı
3.Ay Çekirdeği
4.Kalamar ve Ahtapot
5.Tavuk Eti
6.Yumurta
7.Mantar
8.Peynir
9.Yulaf
10.Sığır Eti
11.Selenyum İçeren Diğer Besinler
Karides → 100 gram → 51,6 mikrogram → 144 kalori
İstiridye → 100 gram → 79 mikrogram → 84 kalori
Somon balığı → 100 gram → 38 mikrogram → 139 kalori